ध्वान्तं
नाम अन्धकारः। अङ्गुलीदीपिका नाम लघु वर्तिदीपः। क्षुद्रेण दीपेन अन्धकारस्य नाशः
यथा इति भावः।
ये जनाः
नातिधीशालिनः, ह्रस्वबुद्धयः च केवलं भवन्ति, ते
वस्तुस्थितिं अवबोद्धुं न शक्नुवन्ति। ते नातिदूरं द्रष्टुं पारयन्ति। सर्वदा
अल्पप्रयत्नशीलाः च भूत्वा ‘सर्वेषां कार्याणां समाप्तिं कर्तुं पारयाम’ इति
चिन्तयन्ति। यत्कार्यं यावतीं शक्तिं, प्रयतनं च अपेक्ष्यते, तावन्न
तत्र समर्पयन्ति। प्रत्युत यदि बुधजनाः वस्तुस्थितिं ज्ञात्वा तान् वदन्ति, “अनेन कार्यं
न सिद्ध्यति भोः” इति, तदानीं, तेषां वचसां खण्डनमपि कुर्वन्ति एते।
अवास्तविकी बुद्धिः निवर्तयितुं न शक्यते।
अस्यैव
उदाहरणं दीयते– अङ्गुल्या यावत् लघुदीपं धर्तुं शक्यते, तावन्मात्रेण
“अनेन
अन्धकारं सर्वं विनाशयामि” इति यदि कोऽपि एवं चिन्तयति, तत् हासाय
भवति। रात्रौ सम्पूर्णतया तमोनाशाय लघु वर्ति-दीपं पर्याप्तं न भवति। दीपिकायाः
शक्तिः अल्पा। अधिकं दूरं प्रकाशं कर्तुं सा न पारयति। यथोक्तं– एकः सूर्यः
तमो हन्ति..। दीपेन केवलं अल्पस्थाने, अल्पप्रयोजनाय च तमः नश्यति। अल्पक्षेत्रे
अन्धकारनाशनेन सर्वत्रापि नाशो जात इति न चिन्तनीयमिति लोकोक्तेरभिप्रायः॥
No comments:
Post a Comment